تصویب طرح " مدیریت صحیح محیط زیستی پسماند لجن اسیدی و تدوین استاندارد ملی برای محصولات حاصل از بازیافت محیط زیستی آن"

طرح مدیریت صحیح محیط زیستی پسماند لجن اسیدی و تدوین استاندارد ملی برای محصولات حاصل از بازیافت محیط زیستی آن، از سوی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، و مجری طرح خانم دکتر ضمیرایی از گروه فناوری پسماند در دفتر مدیریت پسماند معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.

روغن مستعمل، روغنی است که از منابع صنعتی و غیرصنعتی به دست می‌آید که در آن روغن برای روان‌کاری، سیستم هیدرولیک، انتقال حرارت، عایق الکتریکی یا سایر مقاصد استفاده شده است. ویژگی‌های اصلی روغن­ها در حین کار تغییر کرده و در نتیجه روغن را برای استفاده بیشتر با هدفی که در ابتدا برای روغن در نظر گرفته شده بود نامناسب می‌سازد. به عبارت دیگر این روغن‌ها به دلیل وجود انواع خاصی از آلاینده‌ها کارایی خود را از دست می‌دهد. این آلاینده‌ها را می‌توان به موارد (1) آلاینده‌های خارجی و (2) محصولات تخریبی روغن تقسیم کرد.

فرایند اسید/ رس به عنوان یکی از روش‌های متداول تصفیه به این صورت است که در آن، روغن مستعمل پس از فیلتراسیون و حذف ذرات درشت، به یک واحد تقطیر فرستاده می‌شود و پس از طی فرایندهای دیگر، در نهایت روغن مایع مناسب روانکاری (روغن پایه) تولید خواهد شد. لجن اسیدی به‌عنوان محصول جانبی فرآیند تصفیه اسید/ رس به دلیل آلودگی محیطی و دشواری دفع بهداشتی به عنوان پسماندهای خطرناک طبقه­بندی می شود.

هر گالن لجن اسیدی می‌تواند یک میلیون گالن آب را آلوده کند. در نتیجه، برخی کشورها این روش تصفیه را به دلیل اثرات محیط زیستی آن محدود یا ممنوع کرده‌اند. بر اساس آخرین آمار سازمان حفاظت محیط زیست، در حدود 230 واحد بازیافت روغن موتور کارکرده در ایران وجود دارد که بیش از 160 واحد به روش اسید/ رس فرایند تصفیه را انجام می­دهند.

بر اساس نتایج این مطالعه لجن اسیدی حاصل قابلیت استفاده در قیرهای عایق و ایزوگام را ندارد اما پس از فراوری با مخلوط شدن با قیر خالص می تواند برای اهداف روسازی و راهسازی به کار رود. فرایند تولید محصول استاندارد از روغن مستعمل به این صورت است که روغن مستعمل پس از جمع آوری و انجام آزمایش­هایی برای آلاینده‌هایی مانند بای‌فنیل‌های چندکلره (PCB) به طور موقت در مخازن نگهداری ذخیره می‌شود. مرحله اول فرآوری روغن مستعمل شامل یک واحد آبگیری برای حذف آب و سپس یک برج تقطیر اتمسفری برای بازیابی محصولات سبک فرار می باشد. باقیمانده حاصل که از آب و برش‌های سبک جدا شده وارد برج تقطیر خلاء می شود. این برج محیطی با فشار کم را فراهم می کند تا مواد با نقطه جوش بالاتر بازیابی شوند. در این فرآیند، تقطیر شده‌ها تحت عنوان برش‌های روان­کننده، از بخش غیرقابل تقطیر به نام ته­ماند تصفیه روغن موتور (REOB/VTAE) جدا می‌شود. برش‌های روان‌کننده حاصل برای تولید درجات مختلف روغن‌های روان‌کننده، ممکن است با استفاده از عملیات هیدرولیکی پردازش ‌شوند. باقیمانده غیرقابل تقطیر در صنعت قیر به عنوان اصلاح‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد که استانداردهای مربوط به آن در مصارف روسازی، سقف و عایق‌کاری ارائه شده است.